Sztywny Pal Azji

Dziś kolejna kapela z płytki Radio Nieprzemakalnych, i znów zespół znaczący. Formacja której utwór Wieża Radości, Wieża Samotności znalazł się na pierwszym miejscu siódmego wydania Polskiego Topu Wszech Czasów (notowanie z 2014 roku). Mowa oczywiście o pochodzącej z Chrzanowa grupie Sztywny Pal Azji.

Zespół powstał na początku 1986 roku, jego założycielem był grający wcześniej w innej Chrzanowskie formacji Instytucja Jarosław Kisiński. Pierwszy skład zespołu tworzyli:

• Jarosław Kisiński (gitara)
• Leszek Nowak (śpiew, fortepian, gitara) – również muzyk Instytucji
• Paweł Nazimek (gitara basowa)
• Janusz Deda (perkusja)
• Andrzej Turek (gitara akustyczna)

Spore zamieszanie wywołała nazwa zespołu. Mówiło się wtedy, że jest to nazwa literacko-anatomiczno-geograficzna. Kiedyś muzycy stwierdzili że zespół miał nazywać się Sztywny Pal ale że gitarzystę „Azję” na próbach najmniej było słychać dodali do nazwy jego pseudonim. Jaka była prawda wiedzą tylko oni. Pierwsze próby zespół odbywał w domu kultury w Fabloku (chrzanowski zakład produkujący lokomotywy) Tam powstawały pierwsze utwory grupy. Na Festiwalu w Jarocinie Sztywny Pal Azji pojawił się pierwszy raz w 1986 roku i to pojawił się w sposób znaczący bo znalazł się wśród dziesięciu wyróżnionych zespołów. podbijając publiczność elegancką mieszanką rocka, popu i punka. Rok później ukazała się debiutancka wydana w Klubie płytowym „Razem” płyta zespołu Europa i Azja. W nagraniu tej płyty nie wziął udziału Andrzej Turek pojawił się za to grający na kongach Zbigniew Ciaputa (znany Kisińskiemu i Nowakowi ze wcześniejszych wspólnych występów w Instytucji) oraz tym razem jeszcze gościnnie grający na saksofonie Ryszard Wojciul, który wkrótce potem został członkiem zespołu. Na tym albumie znalazły się najbardziej znana utwory grupy takie jak Spotkanie z..., Budujemy grób dla faraona, Nieprzemakalni (I), Kurort, a przede wszystkim największy przebój zespołu Wieża Radości, Wieża Samotności. Ciaputa do Sztywnego Pala Azji przeszedł z innej formacji założonej w tym czasie przez Jarosław Kisiński krakowskie grupy Woyzek (istniała tylko kilka miesięcy). Swą przygodę w zespole zaczął od gry na kongach bo na perkusji wtedy grał Janusz Deda. Po jakimś czasie muzycy grali na tych instrumentach na przemian. Z czasem Ciaputa został etatowym perkusistą a Deda został mistrzem przeszkadzajek. Kolejne lata to przede wszystkim koncerty – pełne sale, szalejąca publiczność. Zespół spokojnie można było nazwać gwiazdą. Sztywny Pal Azji w tym czasie wystąpił w roku 1987 jak i w następnych latach na Festiwalu w Jarocinie, Festiwalu Życia w Warszawie oraz wziął udział w trasie Krajowej Sceny Młodzieżowej. Rok 1988 to oprócz Jarocina między innymi Rock Opolu oraz udział w realizacji zachodnioniemieckiego filmu mówiącego o polskim rocku Dzień Solidarności. W 1989 ukazała się druga płyta zespołu Szukam nowego siebie, zawierająca takie utwory jak Nie zmienię świata czy Smutna środa. Po wydaniu tej płyty nastąpiły zmiany personalne w zespole. Do Chłopców z Placu Broni odszedł Paweł Nazimek, Róże Europy zasilił Ryszard Wojciul, odszedł też Janusz Deda. Natomiast do zespołu dołączył nowy basista Zbigniew Heflich. W tym składzie zespół nagrał trzeci swój album Emocje na którym jako goście pojawili się grający na harmonijce ustnej Grzegorz Kłeczek oraz klawiszowiec Grzegorz Ściebur. Do pracy nad płytą zespół przystąpił w połowie 1990 roku, płyta jednak ukazała się dopiero w roku 1992. Wiosną 1992 roku na rynku pojawiło się wydane na dwóch kasetach wydawnictwo z zarejestrowanym koncertem Sztywny Pal Azji live 1987. Wydawnictwo to jest o tyle ciekawe że zawiera nigdzie nie publikowane utwory takie jak Tu jest prowincja a tam stolica, Niech żyje r’n’r, Country czy Nasza praca. Kolejna płyta zespołu Dewiacje na wakacje ukazała się pod koniec 1993 roku. W roku 1996 ukazała się kompilacyjna płyta zespołu Spotkanie z … zawierająca nowe wersje największych przebojów Sztywnego Pala Azji. Gościnnie na płycie można usłyszeć gitarę Jerzego Styczyńskiego na co dzień muzyka Dżemu oraz Janusza Derdę na perkusji i Ryszarda Kaczmarczyka na akordeonie. Niestety po nagraniu tej płyty posypał się skład zespołu odeszli Leszek Nowak i Zbigniew Heflich. W tym samym roku zespół nagrał także muzykę do filmu Macieja Ślesickiego Sara. Nastąpiła krótka przerwa w koncertach. Kisiński z powodu braku wokalisty sam stanął za mikrofonem, do zespołu dołączył też zastępując na basie Heflicha Grzegorz Kłeczek. W takim składzie zespół ponownie pojawił się na scenie w 1998 roku. Publiczność bardzo dobrze przyjęła powrót Sztywnego Pala Azji na scenę. W 2000 roku do zespołu powrócił Leszek Nowak, rok później na rynku pojawiła się szósta płyta Szpal w nagraniu tej płyty gościnnie udział wzięli Maciej Czepielowski (wiolonczela), Jacek Dumanowski (altówka), Tomasz Góra (wiolonczela), Piotr Kosobudzki (akordeon), Ryszard Kramarczyk (akordeon, organy Hammonda), Tomasz Kudyk (trąbka), Wiesław Murzański (wiolonczela). W listopadzie 2004 roku na kilkanaście dni przed wejściem zespołu do studia nagraniowego nieoczekiwanie opuścił jego założyciel Jarosław Kiciński. Grupa działała jednak dalej z nowym gitarzystą Waldemarem Koterbą. Niewiele brakowało a między liderem a pozostałymi członkami zespołu doszło by do sporu sądowego o nazwę. Ostatecznie jednak muzycy doszli do porozumienia i zgodzili się na wydanie w 2006 roku kompilacyjnej płyty Nieprzemakalni (części serii wydawniczej Złota kolekcja). Z okazji dwudziestolecia grupy który odbył się w Chrzanowie 4 czerwca 2006 roku koncert. Niestety zespół wystąpił bez Jarosława Kisińskiego. W czerwcu tego samego roku zmarł Janusz Deda, pierwszy perkusista. Jego śmierć zespół uczcił pożegnalnym koncertem. W tym czasie zespół rzadko pojawiał się na scenie. Nie oznaczało to, że przestał istnieć w zespole w tym czasie pojawił się nowy basista Jacek Śliwczyński. Latem 2007 roku Jarosław Kisiński, Ryszard Wojcul, Leszek Nowak i Zbigniew Ciaputa postanowili ożywić zespół. Po przesłuchaniach na nowego wokalistą zespołu został przez muzyków wybrany Bartosz Szymoniak laureat trzeciego miejsca IV edycji programu Idol. W lutym 2008 roku ukazał się album Sztywnego Pala Azji Miłość jak dynamit Gościnnie na tej płycie zagrali dawny basista zespołu Paweł Nazimek oraz Monika Szulińska (instrumenty perkusyjne), Marcin Barycki (gitara akustyczna), Jacek Namysłowski (puzon), Jerzy Małek (trąbka), Zuzanna Bartosz (głos). Zespół w nowym składzie ruszy w Polskę. Wystąpił między innymi na Festiwalu im. Ryszarda Riedla, koncercie „Solidarni z Gruzją” oraz koncercie „20 lat wolności”. W czerwcu 2011 r. w Chrzanowie odbył się koncert jubileuszowy. Wystąpili prawie wszyscy byli członkowie zespołu, zabrakło jednak Leszka Nowaka. Z okazji dwudziestopięciolecia zespołu ukazał się wydany przez MTJ box z reedycją wszystkich płyt studyjnych wzbogaconą utworami koncertowymi oraz utworami dotąd niepublikowanymi. W roku 2012 ukazała się ósma studyjna płyta w dyskografii Sztywnego Pala Azji Fiss pink. Na albumie znalazło się piętnaście kawałków stanowiących zapis dwóch lat pracy zespołu w różnych studiach nagraniowych. Muzykę w całości skomponował Jarosław Kisiński wraz Wojtkiem Wołyniakiem. Również przez Kisińskiego napisane zostały wszystkie teksty. Rok później w serii wydawniczej „Kolory Muzyki” wytwórni MTJ ukazała się płyta Sztywnego Pala Azji zawierająca najbardziej znane utwory zespołu. W 2014 roku najbardziej znany utwór zespołu Wieża radości, wieża samotności znalazł się na pierwszym miejscu w Polskim Topie Wszech Czasów radiowej Trójki. Dzień później Jarek Kisiński zapowiedział trasę koncertową „Pierwszy skład zespołu Sztywny Pal Azji gra pierwszą płytę Europa i Azja”. W lipcu tego roku ukazał się singiel promujący trasę Na moim strychu, Rok 2015 to przede wszystkim koncerty. No i oczekiwanie na kolejną płytę.

Aktualny skład zespołu to

• Bartosz Szymoniak (śpiew)
• Jarosław Kisiński (gitara)
• Krystian Różycki (bas)
• Zbigniew Ciaputa (perkusja)
• Wojciech Wołyniak (gitara, klawisze)

Dyskografia

• Europa i Azja (1987)
• Szukam nowego siebie (1989)
• Emocje (1992)
• Dewiacje na wakacje (1993)
• Spotkanie z... (1996)
• Szpal (2001)
• Nieprzemakalni (2006)
• Gwiazdy polskiej muzyki lat 80. (2007)
• Miłość jak dynamit (2008)
• Box 1986-2011 (2011)
• Fiss Pink (2012)
• Kolory muzyki (2013)

Róże Europy

Dziś grupa która miała potencjał by stać się jednym z najważniejszych zespołów jakie grały w Polsce w latach osiemdziesiątych dwudziestego wieku, przez chwilę nawet wydawało się że tak będzie, coś jednak poszło nie tak. Dla wielu jednak muzyka Róż Europy, bo o nich właśnie mowa, była jest i będzie czymś czego warto słuchać i do czego warto wracać. Ja również należę do tej grupy. To co prezentował zespół to dobre, solidne rockowe - gitarowe granie lat osiemdziesiątych. Jednak w odróżnieniu od wielu uznanych w na polskim rynku muzycznym, muzyka Róż Europy była świeższa, przepojona radością grania.

Róże Europy narodziły się w Warszawie w 1983 roku. Założycielem i liderem grupy był wokalista i autor tekstów Piotr Klatt próbujący wcześnie sił w zespołach Lizaki Policyjne (zupełnie amatorski zespół z czasów szkolnych), Balu Manekinów i Lalkach Kaliguli. W grudniu 1983 roku Piotrek Klatt spotkał się z gitarzystą Wieszaków Teatralnych, Piotrkiem Frąckiewiczem któremu zaproponował założenie kapeli. Piotrek namówił na udział w tym przedsięwzięciu klawiszowca Maćka Ochmana (syna śpiewaka operowego Wiesława Ochmana) i tak powstały Róże Europy. Nazwa zespołu została zaczerpnięta z tytułu książki Szlakiem czerwonych róż bohaterami której byli przywódcy systemów totalitarnych. Róże Europy miały być muzyczną kontynuacją, uzupełnieniem akcji wspomnianej książki, głównie w kontekście otaczającej muzyków rzeczywistości. Legenda mówi, że pierwsza próba odbyła się 13 grudnia 1983 r. (a może to prawda) Nie bez znaczenia dla początków twórczości była sytuacja w kraju, stąd powstały takie utwory jak Kości czerwone, kości czarne. Jego uszy są diabelskie (dedykowany rzecznikowi rządu Jerzemu Urbanowi) czy Mamy dla was kamienie z tekstem:

„Zanosimy na ulice dłonie
W które wypychamy wywrotowe myśli
Nieprzemyślane decyzje
Struktury wrogie”

W 1984 roku do zespołu dołączył grający na gitarze i komponujący Artur Orzech autor takich utworów jak List do Gertrudy Burgund czy tytułowy Stańcie przed lustrami. W 1985 roku grupa po raz pierwszy pojawiła się w Jarocinie i została tam bardzo dobrze przyjęta. W 1988 roku ukazał się zarejestrowany rok wcześniej debiutancki album Stańcie przed lustrami zawierający takie utwory jak List do Gertrudy Burgund czy tytułowy Stańcie przed lustrami . Znaczącą postacią w zespole, oczywiście obok Piotra Klatta był, gitarzysta Artur Orzech, kompozytor wielu utworów grupy piosenek. Mimo, że w znacznej mierze wypełniły one debiutancki album Róż Europy, Artur nie uczestniczył już w sesji nagraniowej (wyjechał do stolicy Afganistanu Kabulu, w roli tłumacza polskiej ambasady)

Płytę nagrał zespół w składzie:

• Piotr Klatt (wokal)
• Adam Swędera (perkusja)
• Michał Grymuza (gitara)
• Ryszard Wojciul (saksofon, klarnet, instrumenty klawiszowe)
• Grzegorz K. Witkowski (bas)
• Robert Szambelan (programowanie perkusji)

Moim zdaniem to jeden z lepszych albumów nagranych w tamtych czasach. Kolejny rok to kolejna płyta Krew Marilyn Monroe brzmi ona trochę inaczej niż pierwsza trochę mniej świeżo. Nie została też tak dobrze przyjęta przez publiczność jak pierwszy album. Piotr Klatt o tej płycie powiedział „Byliśmy wtedy zachwyceni grupą The Cult, ale jako grupa hardrockowa nie wypadliśmy wiarygodnie”. W tym czasie dokonały się kolejne zmiany personalne, odszedł Ryszard Wojciul i Grzegorz Witkowski. Obaj zajęli się dziennikarstwem muzycznym. W zespole pojawił się nowy basista brat Piotra Klatta – Jacek. Był to też czas gdy Róż Europy zaangażowali się delikatnie czynnie w politykę. Zespół wziął udział w kilku koncertach popierających Tadeusza Mazowieckiego. Rok 1991 to kolejny album grupy wydane przez Wifon przyjęte bardzo dobrze przez fanów Radio Młodych Bandytów. Materiał na tę płytę zrealizowano w Izabelin Studio w okresie od października do grudnia 1990 roku. W 1992 roku ukazał się kolejny, czwarty album grupy Poganie! Kochaj i obrażaj zawierający chyba najbardziej znany utwór, a zarazem największy przebój grupy Jedwab w którym gościnnie zaśpiewała Edyta Bartosiewicz. Utwór utrzymywał się na pierwszym miejscu listy przebojów Trójki przez pięć tygodni, a na samej liście gościł tygodni dwadzieścia jeden. Płyta biła rekordy sprzedaży. W czasach kiedy płyty uzyskiwały rzędu kilku ewentualnie kilkunastu egzemplarzy płyty premierowej, album Poganie! Kochaj i obrażaj został wydany w pierwszej transzy w ilości osiemdziesięciu tysięcy egzemplarzy .Album był najlepiej sprzedającą się polską płytą w latach 1992 - 1994. Róże Europy były numer jeden w Polsce pod względem popularności i liczby zagranych koncertów. Róże Europy, w tym czasie przeżywały swoje pięć minut. Rok 1992 był to szczyt popularności zespołu. W tym czasie zespół podpisał kontrakt który był wielkim wydarzeniem na polskim rynku muzycznym. Róże Europy były pierwszym polskim zespołem, który za wydanie albumu dostał miliard złotych. Co prawda ówczesny miliard to dzisiejsze sto tysięcy złotych ale i tak w ówczesnych realiach kwota była astronomiczna. Informacja o kontrakcie pojawiła się w najważniejszych gazetach. (na czołówce Gazety Wyborczej). Z czasem jednak gwiazda zespołu zaczęła przygasać. O Różach Europy robiło się coraz ciszej i ciszej, a po 1997 roku muzycy ograniczyli swą działalność do sporadycznych koncertów. Kolejny album Marihuana Róż Europy ukazał się rok później. Była to pierwsza koncertowa płyta zespołu. Wydawnictwo to zostało jeszcze bardzo dobrze przyjęte przez fanów, nic dziwne bo można na nim usłyszeć takie utwory jak Stańcie przed lustrami, Rockendrolowcy, Mamy dla was kamienie czy wreszcie Jedwab. Na płycie gościnnie pojawił się lider Kobranocki Andrzej „Kobra” Kraiński. W Łęgu w 1993 roku Telewizja Polska zarejestrował koncert Róż Europy, który był emitowany w całości w Programie 1 Telewizji Polskiej. Rok 1994 to album Kolor. Tym razem płyta nie została przyjęta tak dobrze jak poprzednie. W tym czasie doszło do kolejnej zmiany w składzie zespołu, Jacka Klatta zastąpił Sebastian Miłkowski. W okresie od maja do października 1995 roku w Studio W. Chrósta w Sulejówku grupa nagrała materiał na kolejną płytę Bananowe drzewa. Album na rynku pojawił się w 1996 roku. Na płycie zagrał gościnie na harmonijce Sławek Wierzcholski z Nocnej Zmiany Bluesa. Promujący album singiel z piosenką O tobie i o mnie pojawił się na radiowych listach przebojów oraz na licie Muzycznej Jedynki Telewizji Polskiej, prowadzonej przez byłego muzyka zespołu Artura Orzecha. Jednak cała płyta nie okazała się wielkim sukcesem. Po tej płycie zespól zamilkł na dużej. W 1999 roku pojawił się na rynku album Gold ale była to kompilacja zawierająca najbardziej znane utwory grupy. Zespół powrócił po kilku latach w 2003 roku ukazał się singiel Teraz a rok później singiel Kosmetyki. W 2005 roku w ramach serii Złota kolekcja ukazało się kolejne kompilacyjne wydawnictwo Róż Europy, płyta Żyj szybko, kochaj mocno, umieraj młodo. W marcu 2007 roku ukazał się studyjny album zespołu, zatytułowany 8. W roku 2013 a dokładnie 13 grudnia, z okazji trzydziestolecie działalności zespół wydał album Zmartwychwstanie. Skład grupy zmieniał się bardzo często przez zespół przewinęli się między innymi Artur Orzech ( obecnie znany dziennikarz muzyczny, prezenter radiowy i telewizyjny oraz konferansjer), Michał Grymuza (grywający później między z Armią i De Mono, współpracujący z takimi muzykami jak Kasia Kowalska, Edyta Bartosiewicz, Kayah, Robert Chojnacki, Artur Gadowski, Małgorzata Ostrowska, Maciej Silski) , Grzegorz Witkowski (dziennikarz czasopism Tylko Rock i Teraz Rock, autor książki o jarocińskim festiwalu Grunt to bunt). Jedyny członkiem zespołu przez cały okres jego istnienia był jego założyciel Piotr Klatt. Oprócz grania w zespole Piotr był też producentem programów muzycznych w Telewizji Polskiej i dziennikarzem Programu III Polskiego Radia.

Obecny skład zespołu to:

• Piotr Klatt (wokal)

• Darek Osiński (bas) który przed laty grał na basie w rockowym projekcie Chylińska, Agnieszki Chylińskiej,
• Bartosz Wawrzyniak (gitara), wcześniej grający między innymi w projektach Ani Rusowicz Dezire i IKA,
• Bartek Kapsa (perkusja) grywający w Something Like Elvis i Contemporary Noise Sextet
• Tom Pacano (gitara) grający wcześniej z Wojciechem Waglewskim, Mateuszem Pospieszalskim, Justyną Steczkowską, Renatą Przemyk, Karen Carroll, Royem Bennettem, Małgorzatą Ostrowską, Anną Serafińską, Arturem Gadowskim, Pawłem Kukizem

Dyskografia

• Stańcie przed lustrami (1988)
• Krew Marilyn Monroe (1989)
• Radio młodych bandytów (1991)
• Poganie! Kochaj i obrażaj (1992)
• Marihuana (1993)
• Kolor (1994)
• Bananowe drzewa (1996)
• Gold (1999)
• Żyj szybko, kochaj mocno, umieraj młodo - Złota kolekcja (2005)
• 8 (2007)

• Zmartwychwstanie (2013)