Armia

Kolejna kapela której utwory znalazły się na kasecie Top Punk's to prawdziwie wielka legenda polskiego rocka. Celowo nie napisałem punk rocka, bo mimo że Armia uznawana (i słusznie) jest za grupę grającą w zasadzie ten gatunek muzyki to wyraźnie słychać w muzyce zespołu wpływ takich reggae, metalu, rock symfonicznego czy nawet jazz-rocka. W wypadku Armii mogę spokojnie napisać, że podobnie jak niedawno opisywane Voo Voo, Armia ma swój własny styl który nazywa się Armia charakteryzujący się tym że w muzyce granej przez zespół od samego początku jego istnienia pojawiały się nietypowe dla rocka instrumenty – fortepian, flet, wiolonczela, skrzypce, instrumenty etniczne no i oczywiście waltornia, jednoznaczne zaklasyfikowanie Armii do jednego gatunku nie jest po prostu możliwe.

Ale zacznijmy od początku. W listopadzie 1984 roku w warszawskim klubie „Hybrydy” doszło do spotkania wokalisty zespołu Siekiera Tomasza Budzyńskiego, gitarzysty Kryzysu i Izraela Roberta Brylewskiego oraz filozofa, poety i muzyka zespołów Kultura i Izrael Sławomira Gołaszewskiego. Spotkanie tych trzech osobowości polskiej sceny niezależnej zaowocowało powstaniem zespołu. Pierwsze wspólne próby panowie zaczęli już w grudniu tego samego roku. To pod jaką nazwą muzycy będą pojawiać się na scenie okazało się dopiero wiosną 1985 roku. Do nadania nazwy zespołowi przyznają się zarówno Budzyński jak i Brylewski. Podobno Budzyński optował początkowo za nazwą Armia Zbawienia jednak w końcu przeszła krótsza Armia preferowana przez Brylewskiego początkowo używano też nazwy Anti-Armia.

Pierwszy skład zespołu to:

• Tomasz Budzyński (Tom Bombadil, Budzy) – wokal
• Robert Brylewski (Afa, Bryl, Robin Goldrocker) – gitara
• Sławomir Gołaszewski (Merlin) – klarnet, saksofon
• Tomasz Żmijewski (Żwirek) – bas
• Jarosław Ptasiński (Gruszka)– perkusja

Szybko bo już w na przełomie roku 1984 i 1985 od grupy dołączyli basista Aleksander Dziki (Alik) oraz znany Brylewskiemu z Brygady Kryzys perkusista Janusz Rołt (Grzmot). Zespół dał pierwszy koncert w Hybrydach w czerwcu 1985 roku. W tym samym roku oprócz zwykłych koncertów zagrał na kilku ważnych festiwalach: na odbywającej się w Świnoujściu FAM-ie, w Jarocinie i Róbrege. Na festiwalowym półoficjalnym wydawnictwie - kasecie FAMA – Świnoujście '85 będącej kompilacją różnych wykonawców którzy pojawili się na tym festiwalu znalazły się pierwsze wydane nagrania grupy - trzy utwory: Życie bez wojen, Jestem drzewo, jestem ptak oraz Na ulice. Armia szybko zdobyła uznanie w środowisku punkowym. Wymieniana jest jako jedna z głównych grup muzycznych tego nurtu lat 80. obok Dezertera, Brygady Kryzys, Siekiery czy KSU. W pierwszej profesjonalnej sesji nagrań zespół wziął udział w pod koniec 1985 lub na początku 1986 była to sesja zrealizowana w studiu KAW Tonpress oprócz Armii wzięły w niej udział zespoły Dezerter, Rejestracja, TZN Xenna i Siekiera wynikiem tej sesji był wydany w 1987 roku kompilacyjny album Jak punk to punk. Z tej płyty pochodzi utwór Jeżeli, który był notowany na liście przebojów Programu III Polskiego Radia (9 tygodni na liście, najwyższe miejsce 13), a na liście przebojów Rozgłośni Harcerskiej przez kilka tygodni zajmował pierwsze miejsce. W 1987 rok ukazał się pierwszy singiel grupy Aguirre. Tytułowy utwór z tego wydawnictwa trafił podobnie jak Jeżeli na listy przebojów Trójki i Rozgłośni Harcerskiej. Wtedy powstało też charakterystyczne logo zespołu będące stylizowanym zapisem nazwy zespołu. Podobno Budzyński projektując okładkę singla Aguirre na kliszy napisał ARMIA, tusz, którym ten napis był wykonany po wyschnięciu popękał w nieregularny sposób, dając specyficzny znany wszystkim fanom grupy efekt graficzny. W 1988 roku ukazał się pierwszy, nagrany rok wcześniej w rzeszowskim studiu zespołu RSC, wydany przez Pronit album Armii Armia. W nagraniu tej płyty swój udział miała spora grupa muzyków a i instrumentarium niezwykłe jak na zespól grający muzykę rockową a w zasadzie punk rockową. Na płycie zagrali oprócz wcześniej wymienionego składu również Tomasz „Gogo Szulc” Kożuchowski (perkusja), Piotr „Stopa” Żyżelewicz (perkusja), Krzysztof „Banan” Banasik (waltornia, klawisze, wokal), Piotr „Sam” Subotkiewicz (flet) oraz Wojciech Konikiewicz (klawisze). W tym też czasie z zespołem coraz rzadziej grywał Janusz Rołt podobno z powodu problemów z narkotykami, a na pewno dlatego, że grywał też w zespole Lecha Janerki. Janusz Rołt definitywnie rozstał się z zespołem w 1987 roku a jego miejsce za bębnami zajął Tomasz „Gogo Szulc” Kożuchowski. Janusz Rołt zmarł śmiercią samobójczą 31 lipca 1990 roku. Podczas nagrywania Armii przez pewien czas w studio nie mógł pojawiać się Gołaszewski w związku z czym w miejsce jego saksofonu pojawiła się waltornia Krzysztofa „Banana” Banasika która nadała muzyce granej przez zespół charakterystyczne brzmienie do dziś kojarzone z twórczością Armii. Pod koniec lat osiemdziesiątych Gołaszewski przestał występować z zespołem i waltornia stała się zasadniczo jedynym instrumentem dętym Armii. Pisząc o pierwszej płycie Armii warto jeszcze wspomnieć. Że w tym czasie Brylewski nagrywał trzy płyty: Armii, Izraela i Deutera. Jesienią 1989 roku Armia zagrała swój pierwszy zagraniczny koncert. Był to występ w Berlinie na festiwalu zespołów bloku wschodniego – oprócz Armii na scenie pojawił się też Tilt oraz zespoły z NRD i ZSRR. Kolejna znaczące występy zespołu to występ na ostatnim wydaniu Róbrege w 1990 roku oraz trasa po Czechosłowacji w grudniu tego samego roku. Druga płyta zespołu ukazała się w 1991 roku i nosiła tytuł Legenda. Płyta ta powstawała przez dwa lata głównie w Stanclewie gdzie kilka gospodarstw zakupił mieszkający na stałe w Londynie przyjaciel zespołu Izrael (jak wiadomo muzycy Armii i Izraela stanowili grupę przyjaciół, a składy obu zespołów przenikały się wzajemnie) Marcin Miller. Zamieszkał tam z Vivian Quarcoo i córką Sarą, szukający spokoju Robert Brylewski. Wkrótce pojawił się tam też Tomasz Budzyński, który ukrywał się w ten sposób przed poborem do wojska oraz kilka innych osób. W końcu wśród osób przebywających tam na stałe lub choćby na chwilę znaleźli się tam wszyscy muzycy Armii i większość Izraela. Miller kupił również instrumenty i sprzęt nagrywający, dzięki któremu muzycy mogli rozwinąć przeniesione wraz z nimi z Warszawy studio Złota Skała. I właśnie w tym miejscu w większości powstał materiał na płytę Legenda. W tym też czasie za bębnami na stałe zasiadł Piotrek „Stopa” Żyżelewicz który zastąpił Tomasza „Gogo Szulca, a na basie w zamian za Tomasza „Żwirka” Żmijewskiego pojawił się Dariusz „Maleo” Malejonek który oprócz gry na basie również śpiewał. W nagraniu Legendy wzięli udział też muzycy luźno związanych z zespołem Ania Landowska (flet) oraz Jan Żyżelewicz (gitara klasyczna). Legenda to płyta wyjątkowa nie tylko muzycznie ale i tekstowo, jest to jedna z niewielu polskich płyt rockowych poświęcono nie jeden artykuł z dziedziny kulturoznawstwa. Płyta ta znalazła się również na liście 100 płyt wszech czasów magazynu Teraz Rock (62 miejsce). Rok 1991 to również kolejny występ Armii w Jarocinie oraz wiele innych niesamowitych koncertów. W tym czasie grupa pojawiała się często w warszawskim klubie Fugazi. W 1992 roku ukazał się pierwszy koncertowy album Armii Exodus. Materiał na płytę nagrano 23 listopada 1991 roku podczas koncertu w poznańskiej Arenie oraz w tym samym roku na koncercie w Lublinie (tylko utwory dodatkowo dostępne w wersji kasetowej wydanej przez Izabelin Studio). Był to nie tylko pierwszy koncertowy album Armii ale i pierwszy koncertowy album polskiej grupy punkrockowej. Exodus nagrał zespół w składzie:

• Tomasz Budzyński (wokal)
• Robert Brylewski (gitara, wokal)
• Piotr „Stopa” Żyżelewicz (perkusja)
• Dariusz „Maleo" Malejonek (bas)
• Krzysztof „Banan” Banasik (waltornia, klawisze, wokal)

W roku 1993 ukazał się trzeci studyjny album Armii Czas i Byt zawierający starsze utwory zespołu (z pierwszej płyty) w nowych wersjach, kilka premierowych kawałków oraz studyjną wersję utworu Exodus. Materiał na tą płytę nagrany był oczywiście w studiu Złota Skała, a gościnnie w nagraniach udział wzięli Piotr „Sam” Subotkiewicz (flet) i Aleksander Dziki (chórek). Płyta został bardzo dobrze przyjęta przez fanów a i krytycy się jej nie czepiali. Po na graniu tej płyty w zespole nastąpiły znaczące zmiany personalne Darek Majelonek postanowił skupić się na grze w Houku z którym występował już od 1989 roku, zastąpił go basista Dezertera Paweł Piotrowski. A przede wszystkim z zespołu odszedł jeden z jego założycieli Robert Brylewski jego miejsce zajął Michał Grymuza. Odejście Roberta z Armii wiązało się nieporozumieniami między muzykami szczególnie między Brylewskim i Budzyńskim. Rozstanie odbyło się w nie najgorszej atmosferze, muzycy po prostu stwierdzili, że dalej jest im nie po drodze iść razem. Wbrew pojawiającym się opiniom przyczyną rozstania (a na pewno nie bezpośrednią przyczyną) nie był wzrost religijności Maleo, Budzyńskiego i Żyżelewicz, a raczej inne spojrzenie na muzykę. Po odejściu Brylewskiego oraz zmianie stylu zespołu (grupa zrezygnowała z prostego punkowego stylu na rzecz bardziej rozbudowanych – rockowych klimatów) wśród fanów zespołu nastąpił rozłam, podzielili się oni na zwolenników starej i nowej Armii. (Ja lubię oba oblicza zespołu). Rok 1994 to kolejne wydawnictwo Armii Triodante. Triodante to album koncepcyjny inspirowany Boską Komedią Dantego. Fabułą jest wędrówka po zaświatach nawiązująca do Boskiej Komedii. Armia do muzyki z tej płyty zrealizowała też spektakl reżyserowany przez Jarosława Orłowskiego, którego fragmenty były emitowane w telewizji. Aktorami byli członkowie zespołu. 2004 roku Metal Mind Productions wydała przedstawienie na płycie DVD. W realizacji tego przedsięwzięcia udział wzięli oprócz członków zespołu również Beata Kozak (bębny), muzyk Acid Drinkers Dariusz „Popcorn” Popowicz (gitara), Paweł Klimczak (gitara), Krzysztof „dr Kmieta” Kmiecik (bas), Magda Szwarc (wiolonczela) oraz Remigiusz Szeller (didgeridoo - instrument dęty australijskich aborygenów). W roku 1995 zespół opuścił Michał Grymuza a jego miejsce zajął znany z grających metalową muzykę zespołów Wilczy Pająk i Acid Drinkers Dariusz „Popkorn” Popowicz. Na chwilę z zespołem rozstał się też dzielący swój muzyczny świat pomiędzy Armiię i Kult Krzysztof „Banan” Banasik. W tym samym roku Armia pojawiła się tam gdzie raczej nie pasowała - na festiwalu w Opolu. W 1997 roku ukazał się kolejny nagrany jesienią poprzedniego roku studyjny album grupy Duch. Na tej płycie swe piętno odcisnął Dariusz Popowicz nadając jej lekko thrashmetalowy charakter. Album ten jest poświęcony idei chrześcijaństwa i zawiera liczne cytaty z Biblii. Oprócz stałego składu na płycie pojawili się Marcin Pospieszalski (skrzypce, piano) oraz Angelika Górny (wokal, piano) W roku 1998 w warszawskiej „Stodole” odbył się ciekawy koncert. W związku z reedycją płyty legenda na scenie pojawili się muzycy dawnych składów Armii grający utwory z pierwszych płyt oraz członkowie nowego składu, wykonujący nowsze utwory. Budzyński i Brylewski znów zagrali razem. W tym czasie popularność Armii zaczęła maleć, pojawiły się problemy z zainteresowaniem wydawnictw muzycznych. Budzyński twierdzi (i chyba ma sporo racji), że wpływ na to miała niechęć wydawców do jednoznacznie chrześcijańskiego przekazu zespołu. W tym też czasie grupa zaczęła grywać na festiwalach religijnych, co spotkało się z różnymi reakcjami fanów. Jesienią 1998 roku Armia wraz z Acid Drinkers wyruszyła w trasę do Stanów Zjednoczonych gdzie koncertowała głównie dla Polonii. Na występu do Stanów nie pojechał Piotrek Żyżelewicz który coraz częściej grywał w Voo Voo. „Stopę” zastąpiła Beata Kozak. Po powrocie z USA z zespole rozstał się Paweł Piotrowski, Nowym basistą grupy został znany występów z formacja 2Tm2,3 Krzysztof „Dr Kmieta” Kmiecik. W 1999 roku ukazała się siódma (szósta studyjna) płyta Armii Droga. Płytę nagrał zespól w składzie:

• Tomasz Budzyński (wokal, gitara akustyczna, steel drum, piano)
• Dariusz „Popcorn” Popowicz (gitary)
• Krzysztof „Banan” Banasik (waltornia, fujarka hinduska, mellotron, smyki, piano, flet , wokal)
• Beata Kozak (perkusja i przeszkadzajki)
• Krzysztof „dr Kmieta” Kmiecik (gitara basowa)

Droga to płyta bardziej różnorodna niż poprzednie (niektórzy pisali „mniej spójna”) obok prawie metalowych utworów (Adwent) znalazły się łagodniejsze kawałki można nawet powiedzieć piosenki. Płyta została nagrana w studiu Jacka Gawłowskiego Q-Sound w Warszawie. Była to pierwsza płyta zespołu nagrana przy pomocy komputera. Na uwagę zasługują partie perkusyjne które Beata Kozak wzbogaciła o brzmienie dodatkowych – czasem bardzo dziwnych instrumentów takich jak marakasy, kastaniety, tamburyn, janczary, ośla szczęka, cymbałki, miska, lwie paszcze, klawesy, lira czy krowi dzwonek. Nie był to jednak najlepszy czas dla zespołu. Malała popularność zespołu. Darek Popowicz nie zawsze był stanie zagrać dlatego do zespołu dołączył drugi gitarzysta Paweł Klimczak grający w tym czasie razem z Beata Kozak w grupie Syndicate. Jednak i na niego nie zawsze zespół mógł liczyć ponieważ równolegle grywał z grupą Lombard dlatego też w składzie zespołu czasem pojawiał się grający w 2Tm2,3 i Arce Noego Robert Drężek. W 1999 roku zespół wpadł na dość oryginalny pomysł – wśród fanów przeprowadzono ankietę popularności utworów Armii. W ten sposób wyłonione utwory zespół zagrał na trzech koncertach 27 kwietnia 2000 roku w poznańskim klubie Eskulap, 30 kwietnia 2000 w katowickim klubie Megaklub i 1 maja 2000 w krakowskim klubie 38. Materiał z tych koncertów został wydany na dwupłytowym albumie Soul Side Story. W latach 2001 oraz 2002 Budzyński z Banasikiem skupili się nad materiałem który został wydany jako pierwsza solowa płyta Budzyńskiego Taniec szkieletów. W 2003 roku ukazała się kolejna płyta zespołu – dwupłytowy album Pocałunek Mongolskiego Księcia. Pierwsza płyta tego wydawnictwa zawiera materiał premierowy nagrany w Kosmicznym Studio Obuha, druga to zapis koncertu w warszawskiej Stodole 30 stycznia 2003 roku. Warto zwrócić uwagę na dwa covery które zawiera ta płyta – W kamień zaklęci zespołu 2 plus 1 i Sodoma i Gomora zespołu Misty in Roots. Szczególnie ten pierwszy stanowi spore zaskoczenie. Materiał nagrano w studiu Wojciecha Czerna OBUH w Rogalowie. Oprócz stałych członków zespołu swego głosu na płycie użyczył Gerard Nowak, na syntezatorze zagrał Wojtek Czern, a jako chórek wystąpiła Arka Noego. W tym czasie Popkorn był coraz mniej aktywny muzycznie i jego udział w nagraniu płyty był niewielki. Również Krzysztof Banasik więcej czasu poświęcał Kultowi niż Armii. W tej sytuacji na koncertach coraz częściej zastępował go Jakub Bartoszewski, który z czasem stał się nowym waltornistą zespołu. Z kolei Beata Kozak a w zasadzie Polak postanowiła zostać matką Polką i zaszła w ciążę, za bębnami zastąpił ją Maciek „Ślepy” Głuchowski. W roku 2004 Armia zagrała w londyńskim klubie The Garage, a na scenie pojawił się również Brylewski. W tym roku zespół zagrał też na Przystanku Woodstock oraz na odbywającym się na zamku w Bolkowie festiwalu Castle Party. W grudniu tego samego roku Armia dostąpiła zaszczytu zagrania w kolebce amerykańskiego punkrocka nowojorskim klubie CBGB, tym samym który gościł takie kapele jak Ramones, Misfits, Television, The Patti Smith Group, The Dead Boys, The Voidoids, The Cramps, Blondie czy Talking Heads. W tym czasie zespół zagrał też w kilku innych amerykańskich klubach. W 2004 roku Budzyński, Głuchowski i Popkowicz założyli zespół w którym mogli realizować pomysły nie do końca pasujące do tego co robiła Armia grupa ta nazywała się Budzy i Trupia Czaszka. 2005 roku Armia znów uczyniła wielki ukłon w kierunku swoich fanów – w czasie jednego z koncertów Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy w Krotoszynie stałych gitarzystów zastąpiło dwóch fanów z forum internetowego – Bartosz Zimiński i Gerard Nowak. Obydwaj w późniejszym czasie występowali z zespołami Budzyńskiego. Gerard Nowak zastąpił również Budzyńskiego wokalnie na jednym z koncertów, a następnie wziął udział w nagraniu wydanej w 2012 roku płyty Podróż na Wschód i w koncertach ją promujących. Chór fanów skupionych wokół forum internetowego wziął udział też w nagraniu utworu Underground. Również 2005 roku w maju odbył się w warszawskim klubie Punkt ciekawy repertuarowo koncert zespołu ( mecz fanów Legendy i Triodante) – zespół zagrał na nim cały materiał z obydwu tych płyt oraz po raz pierwszy suitę Ultima Thule. Rok 2005 obfitował w ciekawe wydarzenia związane z Armią w styczniu tego roku w warszawskim klubie Stodoła zespół dał koncert z okazji dwudziestolecia jego istnienia. Wśród zaproszonych gości byli Kazik Staszewski, Dariusz Malejonek, „Zygzak”, Paweł „Guma” Gumola z zespołem Moskwa, Michał Grymuza, grający w tym czasie w Voo Voo Piotr „Stopa” Żyżelewicz i Sławomir Gołaszewski z zespołem Asunta. Zespół wykonał ponad 30 piosenek, w tym utwory zespołu Siekiera. Występ zarejestrowano i wydano w następnym roku na płycie DVD jako Koncert na XX-lecie. Płyta oprócz koncertu zawiera także półtoragodzinny wywiad z Tomaszem Budzyńskim, teledysk do utworu Poza prawem oraz galerię zdjęć. Zanim jednak na rynku pojawił się Koncert na XX-lecie, w 2005 roku ukazał się ósmy studyjny album grupy - Ultima Thule. Po nieco łagodniejszym albumie Pocałunek mongolskiego księcia płyta ta stanowi powrót do surowego i agresywnego brzmienia. Nowością, nigdy wcześniej nie występującą na płytach Armii, jest tytułowa trzydziestominutowa suita która swym tytułem nawiązuje do mitycznej wyspy Thule, która rozumiana duchowo symbolizuje kres życiowej wędrówki człowieka. W 2008 roku zespół wziął udział w nagraniu płyty wydanej przez Muzeum Powstania Warszawskiego, zawierającej utwory nagrane przez takich wykonawców jak Lech Janerka, Dezerter, Kazik, Maleo, Agressiva 69, Pustki, Karolina Cicha, 52UM, Karotka, Kawałek Kulki, Made in Poland, NOT, Hetane, Żywiołak, Fat Belly Family no i oczywiście Armii (utwór Wczorajszemu) do tekstów Tadeusza Gajcego. Album ukazał się 17 lipca 2009 roku i nosił tytuł Gajcy. Armia wzięła również udział w koncertach organizowanych przez Muzeum Powstania Warszawskiego. Rok 2009 to kolejne dwie płyty studyjne zespołu. Pierwsza z nich to wydany w styczniu tego roku album Der Prozess. Inspiracją dla tego wydawnictwa była powieść Franza Kafki o tym samym tytule. Płytę nagrał zespół w składzie:

• Tomasz Budzyński (wokal)
• Krzysztof „Dr Kmieta” Kmiecik (bas)
• Paweł Klimczak (gitara)
• Rafał „Franc” Giec (gitara)
• Tomasz Krzyżaniak (perkusja)
• Krzysztof „Banan” Banasik (waltornia, syntezatory)

gościnnie na waltorni zagrał też Jakub Bartoszewski. Nagrań dokonano w Małym Studio w Puszczykowie. W 2010 roku album Der Prozess uzyskał nominację do nagrody polskiego przemysłu fonograficznego Fryderyka w kategorii: „Album roku rock”. Druga to album nagrany również w w Małym Studiu w Puszczykowie ukazał się w listopadzie 2009 roku i nosił tytuł Freak. W odróżnieniu od poprzednich płyt zespołu, wszystkie teksty – autorstwa Tomasza Budzyńskiego i Gerarda Nowaka – są anglojęzyczne. Udziału w nagraniu tej płyty nie miał Krzysztof Banasik, waltornię jako stały członek grupy obsługiwał Jakub Bartoszewski. Na płycie gościnnie pojawiło się wielu ciekawych muzyków: Robert Brylewski (gitary, głos, syntetyzator, perkusja), Sławomir Gołaszewski (głos, okaryna, afrykańska trąbka, saksofon, perkusja), Robert „Lica” Friedrich (fuzz), Gerard „Gero” Nowak (głos), Marek Pospieszalski (saksofon), Łukasz Kluczniak (saksofon) oraz Karol Nowacki (organy, akordeon) Również w 2009 roku Tomasz Budzyński założył stowarzyszenie Niewidzialna Armia, które zajmuje się promocją jego działalności artystycznej. W kwietniu 2010 roku zespół opuścił Paweł Klimczak. W roku tym zespół odbył trasę koncertową związaną z okazji 25 rocznicy powstania grupy, grając między innymi w Studiu Agnieszki Osieckiej radiowej Trójki, oraz XVI Przystanku Woodstock. Oba te koncerty zaowocowały koncertowymi płytami. Pierwszy wydaną w 2013 roku płytą z cyklu Koncerty w Trójce. Drugi wydaną w 2010 roku przez wydawnictwo „Złoty Melon” płytą Armia 25-lecie zespołu. XVI Przystanek Woodstock 2010. Kulminacją tej trasy był koncert który odbył się 11 czerwca 2010 roku w amfiteatrze warszawskiego Parku Sowińskiego, na którym zagrali zaproszeni goście, a sam zespół wystąpił w kilku historycznych składach. Również w roku 2010 na zlecenie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w celu promocji sześćsetnej rocznicy bitwy pod Grunwaldem został nagrany utwór Jeszcze raz, jeszcze dziś, a zespół zagrał na koncercie zorganizowanym w ramach obchodów tej rocznicy. W 2011 r. zespół opuścili Tomasz Krzyżaniak i Krzysztof Kmiecik, poświęcając się grze w założonym przez Roberta Friedricha zespole Luxtorpeda. Na ich miejsce w Armii pojawili się dawni członkowie grupy Paweł „Pablo” Piotrowski oraz Piotr „Stopa” Żyżelewicz. Niestety niedługo po powrocie do zespołu Stopa zmarł. Perkusistą grupy został Daniel „Karpiu” Karpiński. W tym samym roku towarzyszenie Niewidzialna Armia nagrało film Podróż na Wschód, który początkowo miał być filmem dokumentującym ćwierćwiecze zespołu, ale ostatecznie stał się swoistą ekranizacją noweli Stefana Grabińskiego Maszynista Grot. Byli i obecni członkowie zespołu (Budzyński, Kmiecik, Krzyżaniak, Giec, Bartoszewski, Polak, Żyżelewicz, Banasik, Gołaszewski), występują w roli samych siebie - w różnych momentach wcielając się w postaci z noweli Grabińskiego. W filmie pojawiają się też współpracownicy i przyjaciele Armii Między innymi wprowadzający surrealistyczny humor członkowie kabaretu Mumio, występujący w rolach kolejarzy - naczelnika i jego zastępcy.

Dyskografia:

• FAMA – Świnoujście '85 (1985 – kaseta, kompilacja różnych wykonawców)
• Jak punk to punk (1986)
• Armia (1988)
• Legenda (1991)
• Exodus (1992)
• 22 Polish Punk Classics (1992 - kompilacja różnych wykonawców)
• SPV Poland Vol. 1 (1992)
• Czas i byt (1993)
• Triodante (1994)
• Zacznij wreszcie słuchać (1995 - kompilacja różnych wykonawców)
• Duch (1997)
• Muzyka Przeciwko Rasizmowi (1998 - kompilacja różnych wykonawców)
• RUaH 2 (1998 - kompilacja różnych wykonawców)
• Droga (1999)
• Live in Toruń (1999 - kompilacja różnych wykonawców)
• Pociąg zbawienia (1999 - kompilacja różnych wykonawców)
• Soul Side Story (2000)
• Emmanuel (2000 - kompilacja różnych wykonawców)
• Pocałunek mongolskiego księcia (2003)
• 3 kolory, reggae i okolice (2003 - kompilacja różnych wykonawców)
• Castle Party 2004 (2004 - kompilacja różnych wykonawców)
• Jak punk to punk część 2 (2004 - kompilacja różnych wykonawców)
• Ultima Thule (2005)
• Kultowa dekada vol. 4 – alternatywnie (2005 - kompilacja różnych wykonawców)
• Hard as a Rock (2005 - kompilacja różnych wykonawców)
• Koncert na XX-lecie (2006 – DVD)
• Kultowa dekada vol. 5 – alternatywnie, ciąg dalszy (2006 - kompilacja różnych wykonawców)
• Przystanek Woodstock 2004 (2007 - DVD)
• Der Prozess (2009)
• Metal Hammer 1/2010 (2009 - kompilacja różnych wykonawców)
• Freak (2009)
• Gajcy! (2009 - kompilacja różnych wykonawców)
• Armia 25-lecie zespołu. XVI Przystanek Woodstock 2010 (2010)
• Polskie single '86 (2011 - kompilacja różnych wykonawców)
• Podróż na Wschód (2012)
• Koncerty w Trójce vol. 02 – Armia (2013)
• Wspomnij Ziutka (2013 - kompilacja różnych wykonawców)

Na 16 października zapowiadana była nowa płyta Armii pod tytułem Toń nie mam jednak pewności czy się ukazała. Gdy będę pewien zaktualizuję ten tekst.